ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก กับท่อคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด มีความแตกต่างกันอย่างไร

ท่อระบายน้ำในปัจจุบันมีการสร้างขึ้นมาจากวัสดุที่หลากหลายทั้งแบบที่หล่อขึ้นบนพื้นที่ก่อสร้าง หรือที่เป็นคอนกรีตสำเร็จรูปในหลายรูปแบบ

เช่น ท่อระบายน้ำคอนกรีต ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก ท่อระบายน้ำโพลีเอทิลีน (HDPE) ท่อระบายน้ำอลูมิเนียม และท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด เป็นต้น ซึ่งท่อระบายน้ำแต่ละชนิดจะมีความแข็งแรง การนำไปใช้งานในสภาพแวดล้อมที่มีความแตกต่างกันไป แล้วท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก กับท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอดมีความเหมือนหรือแตกต่างกันตรงไหน นำไปใช้งานอย่างไรถึงดีต่อท่อระบายน้ำแต่ละชนิดให้มากที่สุด ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักท่อระบายน้ำทั้ง 2 ชนิดกันก่อนดีกว่า

ลักษณะของท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก

ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก (Reinforced Concrete Pipe) เป็นการผสมผสานระหว่างคุณสมบัติที่ดีที่สุดของคอนกรีตและเหล็กกล้า เนื่องจากคอนกรีตมีข้อดีตรงที่สามารถทนต่อแรงกดทับได้มาก แต่มีข้อเสียที่ไม่สามารถทนต่อแรงดึงได้มากนัก ทำให้มีการนำเหล็กมาใส่ไว้ภายในคอนกรีตเพิ่มความสามารถในการรองรับแรงดึง พร้อมทั้งให้ความแข็งแรง มีความยืดหยุ่น และทนต่อแรงอัดโดยรอบท่อระบายน้ำนั่นเอง สำหรับเหล็กที่ใช้นั้นมักจะเป็นเหล็กเส้น วิธีการ คือ นำเหล็กเส้นมาทำเป็นโครงร่างของท่อระบายน้ำ จากนั้นเทคอนกรีตลงไปแล้วรอจนกว่าคอนกรีตแห้งแล้วและยึดติดกับเหล็ก จนได้เป็นท่อระบายน้ำคอนกรีตที่พบเห็นได้ทั่วไป
ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก เป็นท่อระบายน้ำที่นิยมนำมาใช้งานเพราะมีความทนทานและคุ้มค่า สามารถติดตั้งได้โดยง่าย มีประสิทธิภาพในการระบายน้ำสูง เหมาะกับงานโครงสร้างวางผังเมืองเป็นอย่างมากเพราะสามารถใช้งานได้หลากหลายตั้งแต่พื้นที่เล็ก ๆ ชุมชนขนาดเล็กไปจนถึงโครงการของภาครัฐและภาคเอกชนขนาดใหญ่ เช่น ท่าเรือ หรือสนามบิน โดยหลัก ๆ แล้วท่อระบายน้ำคอนกรีตจะนำไปใช้งาน ดังต่อไปนี้

• งานระบายน้ำเสีย การระบายน้ำเสียออกจากชุมชนถือว่าเป็นเรื่องสำคัญเป็นอย่างมาก เพราะเกี่ยวข้องกับความปลอดภัยของผู้อยู่อาศัย ทำให้ท่อระบายน้ำที่นำมาใช้ต้องมีความแข็งแรงทนทาน มีความยืดหยุ่นสูง สามารถบริหารจัดการการระบายน้ำได้ดี บำรุงดูแลรักษาได้ง่าย ไม่จำเป็นต้องซ่อมบ่อย ๆ จึงเหมาะกับการนำท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กไปใช้มากที่สุด
• งานชลประทาน ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กเหมาะกับงานที่ใช้ในการระบายน้ำ ขนส่งน้ำในจำนวนมาก ๆ เนื่องจากท่อระบายน้ำชนิดนี้มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน และมีรูปแบบที่หลากหลายทั้งแบบท่อกลม และท่อเหลี่ยม เมื่อนำไปปรับใช้ให้เหมาะกับแต่ละสถานที่และปริมาณน้ำจึงสามารถบริหารจัดการน้ำได้เป็นอย่างดี
• งานระบายน้ำริมถนน เป็นการระบายน้ำข้างทางเวลาเกิดฝนตกเพื่อไม่ให้น้ำท่วมขังถนนหนทางจนไม่สามารถใช้สัญจรไปมาได้ หรืออาจทำให้ข้าวของเสียหาย จึงมีการฝั่งท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กเพื่อช่วยลดปัญหาดังกล่าว

ด้วยรูปแบบ ขนาด และความแข็งแรงที่หลากหลายของท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กที่มีให้เลือกตามการใช้งาน ตลอดจนมีมาตรฐาน มอก. มาบังคับใช้กับท่อระบายน้ำคอนกรีตทุกท่อน และในระหว่างการติดตั้งท่อระบายน้ำคอนกรีตต้องทำอย่างระมัดระวังเพื่อป้องกันไม่ให้ท่อระบายน้ำคอนกรีตเกิดความเสียหาย และต้องนำท่อแต่ละท่อมาเชื่อมต่อกันอย่างแนบสนิทเพื่อป้องกันการรั่วซึม หรือการกัดกร่อนของน้ำจนทำให้ท่อระบายน้ำคอนกรีตเกิดความเสียหายเอาได้จึงมั่นใจได้ว่าโครงการที่ได้ก่อสร้างนั้นมีความปลอดภัย ทนทานและใช้งานได้อย่างยาวนาน

ลักษณะของท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด

ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด (Precast Reinforced Concrete Jacking Pipe) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ท่อดันลอด (Jacking Pipe) เป็นท่อระบายน้ำคอนกรีตที่มีลักษณะพิเศษมากกว่าท่อระบายน้ำคอนกรีตทั่วไป เพื่อให้สามารถรองรับแรงดันต่าง ๆ เกิดเกิดขึ้นกับท่อระบายน้ำคอนกรีตได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นแรงกดทับด้านบน แรงดันดิน แรงดันน้ำ หรือแม้แต่แรงดันจากแม่แรงไฮดรอลิก จึงต้องใช้เหล็กจำนวนมากเป็นพิเศษในการผลิตโครงสร้าง ทำให้ท่อชนิดนี้มีราคาสูง แต่ให้ผลลัพธ์ที่มั่นคงและยั่งยืนในการก่อสร้าง
ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด เป็นการก่อสร้างแนวทางการงานวางท่อแบบไม่เปิดหน้าดิน จึงเหมาะสำหรับงานวางระบบท่อระบายน้ำขนาดใหญ่ที่ใช้พื้นที่มากแต่ไม่สามารถขุดเจาะจากหน้าดินได้ และงานที่กระทบต่อการจราจรและสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด ตัวท่อระบายน้ำจึงใช้วิธีค่อยใช้เครื่องมือค่อย ๆ ดันท่อระบายน้ำเข้าไปภายในอุโมงค์ที่เตรียมไว้ ท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบดันลอดจึงต้องมีโครงสร้างที่แข็งแรงมาก ๆ ไม่แตกรอยร้าวได้ง่าย ๆ เพื่อให้สามารถรองรับแรงดันต่าง ๆ ได้ดี และอาจมีการเคลือบสารเคมีบางชนิด เพื่อป้องกันการกัดกร่อนด้วย ท่อระบายน้ำคอนกรีตประเภทนี้หมาะกับการไปใช้ในงานรอยสายไฟใต้ดินของการไฟฟ้า งานระบายน้ำเสีย งานวางท่อประปาใต้ดิน งานระบบสาธารณูปโภคต่าง ๆ หรืองานวางระบบเครือข่ายโทรศัพท์ ซึ่งงานดันลอดจะมีส่วนประกอบทั้งหมด 4 ส่วน ได้แก่ บ่อดันกับบ่อรับ หัวเจาะ ท่อคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด และแม่แรงไฮดรอลิก
อย่างไรก็ตาม เมื่อมีการนำท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบดันลอดมาใช้จึงจำเป็นต้องใช้งานคู่กับบ่อพักคอนกรีตสำเร็จรูปสำหรับท่อดันลอด (Precast Manhole for Jacking Pipe) โดยเฉพาะ เนื่องจากบ่อพักคอนกรีตสำเร็จรูปประเภทนี้มีการออกแบบมาเพื่อรองรับแรงดันไฮโดรลิกจึงมีความแข็งแรงทนทานมากกว่าบ่อพักคอนกรีตสำเร็จรูปทั่วไป

ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก หรือ ท่อดันลอดแบบไหนดีที่สุด

การที่จะบอกว่านำท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบไหนมาใช้ในการก่อสร้างมากที่สุดต้องดูที่สภาพแวดล้อมหรือพื้นที่ที่ต้องทำการก่อสร้าง เพราะปัจจัยต่าง ๆ จะเกิดเป็นข้อจำกัดในการเลือกท่อระบายน้ำคอนกรีตมาใช้งาน เช่น ถ้าพื้นที่ที่ในการก่อสร้างมีน้อยทำให้ไม่สามารถเปิดหน้าดินได้มาก เพราะอาจขวางการสัญจรไปมาของคนที่ต้องใช้รถใช้ถนน การติดตั้งท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กอาจทำไม่ได้ เพราะต้องใช้พื้นที่ในการเปิดหน้าดินจำนวนมาก พื้นที่ที่ก็สร้างอาจจะทำไม่ได้ แต่ถ้านำท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอดหรือท่อลอดมาใช้จะมีความเหมาะสมมากกว่า หรือจะเป็นเรื่องของต้นทุนในการก่อสร้างที่ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กมีค่าใช้จ่ายที่น้อยกว่า และติดตั้งง่ายกว่า ซึ่งต่างจากท่อดันลอดที่มีความยุ่งยากในการติดตั้งมากกว่า จึงมีค่าใช้จ่ายที่สูงกว่า เป็นต้น
ไม่เพียงแค่นั้น ท่อระบายน้ำที่ใช้ในงานก่อสร้างก็ไม่ได้มีเพียง 2 ประเภทนี้ ยังมีท่อระบายน้ำที่ทำจากวัสดุอื่น ซึ่งก็มีข้อดีที่เหมาะกับการนำไปใช้งานที่ต่างกันด้วยเช่นกัน เช่น ท่อระบายน้ำ HDPE (High-density polyethylene) หรือท่อระบายน้ำลูกฟูก ทำมาจากวัสดุพอลิเอทิลีนความดันสูง เหมาะกับการนำไปใช้งานสำหรับวางท่อระบายน้ำทิ้งใต้ดิน ท่อป้องกันสายไฟใต้ดินแรงอัดสูงหรือใต้ถนน และงานวางระบบท่อระบายน้ำย่อย ๆ ใต้ดินสำหรับทางหลวง สนามบิน สนามกอล์ฟ หรือแม้แต่งานวางระบบน้ำเสีย และงานท่อระบายน้ำตามถนนต่าง ๆ ข้อดีของท่อแบบ HDPE จะมีความยืดหยุ่นที่สูงมาก ไม่พังทลายได้ง่าย ทั้งยังมีความทนทานต่อสารเคมี มีน้ำหนักที่เบา ต้านทานต่อการสึกกร่อนได้เป็นอย่างดี แต่มีข้อเสียตรงที่อาจมีการเสียรูปทรงหรือโครงสร้างเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนจึงมีโอกาสที่ท่อเกิดความเสียหายจากความร้อน และเปลวไฟ ทั้งยังมีค่าใช้จ่ายที่สูง และรองรับน้ำหนักได้ไม่มากนัก ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กจึงกลายเป็นตัวเลือกที่ใคร ๆ ก็นำไปใช้งาน เพราะเมื่อเปรียบเทียบกับท่อระบายน้ำชนิดอื่นแล้ว เนื่องจากท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กมีคุณสมบัติที่นำไปใช้งานได้ดีมากกว่าเพราะมีความทนทาน แข็งแรง รองรับน้ำหนักได้มากทั้งยังสามารถเพิ่มความแข็งแรงให้กับโครงสร้างของท่อระบายน้ำคอนกรีตได้ สามารถทนต่อสภาพอากาศ และสารเคมีบางชนิด หากมีการเคลือบกันสารเคมีแบบพิเศษจะยิ่งยืดอายุการใช้งานได้ดียิ่งขึ้น

cr. https://www.buathaipipe.com/reinforced_concrete_pipe_type/